Gökyüzünün pastel tonlara boyandığı, rüzgârın yüzünüze usulca dokunduğu bu masalsı coğrafyada, bir turist kalabalığının ortasındaki tek gezgin olmayabilirsiniz, yine de kulağınıza fısıldanan efsaneleri anlamak için bir adım atmanız yeterlidir. Kapadokya, her yıl ortalama 2 milyon ziyaretçiye (2019 verilerine göre) ev sahipliği yapan benzersiz bir sahne gibidir, tıpkı yıllar önce izlediğiniz bir tiyatro oyununu yeniden ama farklı bir sahne dekoruyla izlemeniz gibi. Evet, peribacalarının diplerinde yürürken hayat sanki kısa bir mola verir, gözünüzü gökyüzüne diktiğiniz an zihninizi yeni deneyimlere açmak istersiniz.

Bu yüzden önümde duran deftere notlar alıyor, bazen bir tablo çizecek kadar ilham doluyor, kimi zaman da bir dizi aktiviteyi tek tek sıralayarak planlamalar yapıyorum:

• Renk skalası geniş bir resim paleti misali vadi turları
• Mutlaka gökyüzünde süzülerek tadına varacağınız balon yolculukları
• “Kumandayı eline alın ve tarihi geri sarın” diye haykıran yeraltı şehirleri

“Bir gezgin, gittiği yeri anlamak için önce oranın müziğini dinlemeli.” sözüne atıfta bulunan bir arkadaşım, geçen seyahatte yanıma düşüp şöyle demişti: “Dört bir yanından gelen sesler, bazen eski bir nefes kaydı gibi kulağında yankılanıyor.” İşte bu his, size sunacağım 10 aktivite listesi boyunca, bir rehber niteliğinde kulağınızda çınlayacak.

Burada hedef, “Şimdi sıra neye geldi?” sorusuna vereceğim her yanıtta, Kapadokya’nın bitmek bilmeyen sürprizlerini önünüze sermek ve size yol arkadaşlığı etmek. Başlayalım.

Macera Dolu Aktiviteler

Zaman zaman ufukta beliren bir dağ silueti, bazen yol kenarından size seslenen bir keçi sürüsü, kimi anlarda ise gökyüzünün yüzünüze, “Hey, biraz da yukarı bak!” diye bağıran renk cümbüşü, Kapadokya maceralarının sadece ön gösterimidir. Aşağıdaki dört başlık, kalbinizin atışını hızlandıracak, zihninizi o güne kadar kapalı tutulan kapılarından geçirerek bölgenin heyecan verici yönlerini deneyimlemenize izin verecek. Meraklısına ufak bir bilgi: 2020 yılında ziyaretçilerin %35’i Kapadokya’ya gelme sebebini “biraz farklı bir macera peşinde koşmak” olarak ifade etmişti. Öyleyse haydi, sadece tepeleri değil ruhunuzun köşelerini de gezdirecek bu aktivitelere adım atalım.

Sıcak Hava Balonu Turu

Günün ilk ışıklarının, henüz bitkin bir gece ile vedalaştığı o büyüleyici saatlerde, gökyüzünde süzülen onlarca balonu düşünün. Onlar birer renkli jest yapıyorlar sanki, gökyüzüne adını kazıyan bir sanatçının fırça darbeleri gibi. İçine girip yukarı yükseldiğinizde, toprağın hafif bir hışırtıyla geride kaldığını, ayaklarınızın altından kayan kaya oluşumlarının, sanki devasa bir film seti gibi sizi büyülediğini hissedersiniz.

Tabii bazen dostlarım, gökyüzünde asılı kalmış bir küreye dönmüş dünyayı seyrederken, “Burada hâlâ, bin yıl önceki kervanların bıraktığı enerji gezinmiyor mu?” diye sorgular, balonun hafif salınımına gülümserim.

ATV Safari Turu

Ateşli bir macera arıyorsanız, tozlu patikalar, çakıl taşlarıyla süslü yollar size aradığınız meydanı sunar. ATV kullanırken sadece önünüzdeki rotaya değil, zihninizdeki tüm karmaşaya da hükmedersiniz. Dönemeçlerde karnınızda tatlı bir boşluk hissi, kumlu zeminlerde patlayan mikro yıldızlar gibi hisler yaşarsınız. Kimi zaman usta bir ressamın tuvalinin içine atılmış parlak boya zerrecikleri gibi orada, tozun içindeyizdir, ama asla tekdüze değil, her bir viraj yeni bir sürprizdir.

Arkadaşımın dediği gibi, “İçindeki sıradan yürüyüşçüyü, tozu dumana katan maceracıya dönüştüren bir motor sesi bazen bütün bir yolculuğun kalp atışı olabilir.”

Doğa Yürüyüşleri (Trekking)

Hafif bir rüzgârın saç tellerinizi nazikçe taradığı, belki eski bir şarkının ezgilerini andıran sessiz vadilerde gezinmek… İşte trekking tam olarak böyle bir deneyimdir. Kapadokya’nın labirenti andıran patikalarında adım adım ilerledikçe, aynı anda hem modern çağın hengâmesinden sıyrılır hem de asırlık bir hikâyeyi çözümlüyormuş hissiyle dolarsınız. Merdiven basamakları gibi yukarıya, aşağıya, düzlüğe, yeniden bir vadiye geçiş yaparken, sanki bir romanın sayfalarını çeviriyormuşsunuz gibi zamanla boyutsuz bir ilişki kurarsınız.

• En popüler rota: Kızıl Vadi ile Güvercinlik Vadisi arası
• Ortalama Yürüyüş Süresi: 3-4 saat
• Yanınıza alın: Su, rahat ayakkabılar, ufak atıştırmalıklar ve bir not defteri

Bir keresinde yolda yaşlı bir gezgine rastlamıştım. O, “Her adım, tarihten bir sayfa açar” demişti. O günden beri yürüyüşlerimde ayak seslerimi birer kitap sayfası gibi duyarım.

At Binme Turları

Tozlu yollar, gizemli geçitler, uzakta bir siluet gibi beliren peribacaları, buraların eski adını (Katpatuka – Güzel Atlar Ülkesi) hatırlatırcasına at nalı seslerine eşlik eder. Atın sırtında hissedilen hafif sarsıntı, zihninizdeki temponun aynı ritimde dans etmesine izin verir. Geniş bir ufka doğru dörtnala ilerleyen bir at, belki hayatınızın koşturmacasına da parmak basar: “Yavaşla, derin bir nefes al, sonra rüzgâra karış.”

Not defterime daha önce, “At sırtında, toprak kokusunu ayak parmaklarında hissedebilirsin” diye yazmıştım. Sonraki sayfada da birkaç hızlı karalama ile silueti belli belirsiz bir peribacasının eskizini çizmiştim. İşte bu turlar, size sadece an değil, anı da biriktirme fırsatı sunar.

Kültürel ve Tarihî Keşifler

Burada, toprağın binlerce yıl boyunca sessizce sakladığı hikâyeleri kapalı kutulardan çıkarıp önünüze seren bir atmosfer vardır. Bu bölgede, sadece taşın şekillendiği değil, aynı zamanda insan zihninin, inançlarının ve kültürel dokularının da yepyeni anlamlar kazandığını hissedersiniz. İlk bakışta toprak renginin hâkimiyetinde gibi görünen Kapadokya, aslında renkli bir etno-kültürel mozaik. Öyle ki 2017 istatistiklerine bakıldığında, ziyaretçilerin yaklaşık %50’si buraya tarihi ve kültürel mirasla daha yakından temas etmek amacıyla geldiğini belirtmişti. İçimde taşıdığım merak, bu toprakların altını üstüne getirirken, sanki bir arkeoloğun hassas fırça darbeleriyle gün yüzüne çıkan bir gravürü izliyormuşum gibi beni mest eder.

Göreme Açık Hava Müzesi Ziyareti

Daha önce, bir dostum bana Göreme Açık Hava Müzesi için “Orada, sanki bir süreliğine duraklatılmış bir tarihin tam ortasına düşüyorsun” demişti. İçeri girdiğimde, kayalara oyulmuş kiliselerin fresklerinde dolaşan bakışlarım, tarihin şiirsel bir soluklandığı ânın tam ortasında salınıyordu.

• UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alması, burayı özel kılar.
• 10’dan fazla kaya kilise ve şapel, detaylı fresklerle kaplıdır.
• Ziyaret Süresi: Yaklaşık 2 saat (fakat zaman kavramı belki burada flu, belki biraz esnek).

Bir keresinde not defterime, “Her fresk, belki de bir dönemin fotoğraf karesi” diye yazmış, ardından “tarihin solmuş renkleri hâlâ nefes alır” diye eklemiştim. Geriye dönüp baktığımda, Göreme’nin sessiz yankısında, geçmişin hâlâ usulca konuştuğunu hatırlarım.

Kaymaklı Yeraltı Şehri Gezisi

Derine inmek, toprakla kucaklaşmak, belki de binlerce yıl önce korkudan sığınan insanların nefes alışlarına kulak vermek… Kaymaklı Yeraltı Şehri, tam anlamıyla bir sırlar labirenti. İç içe geçmiş odalar, tüneller ve gizli geçitler, sanki bir hikâye anlatıcısının okuduğu eski bir elyazmasına benzer. Burada, gökyüzünden uzaklaşıp toprağın altına indikçe bir zaman makinesinin içine girdiğinizi hissedersiniz.

• Yaklaşık 8 kata yayılmış bir mimari (4 katı ziyarete açık).
• Yeraltında binlerce insanın uzun süre yaşayabileceği düzende odalar, erzak depoları ve şarap mahzenleri.
• 2024 raporlarına göre, yeraltı şehirlerini ziyaret edenlerin %30’u tarihçi, akademisyen veya meraklı araştırmacılardan oluşmakta.

Böylesine bir deneyim yaşadıktan sonra, not defterinde bırakılan bir cümle şunu anlatıyor: “Yeraltında, toprağın tam kalbinde, insan ruhu saklanır ve yeniden doğar.”

Uçhisar Kalesi’nden Panoramik Manzara

Yukarı tırmanırken nefes biraz sıkışır, kalp atışı hızlanır, fakat bu çaba emin olun karşılığını bulur. Uçhisar Kalesi’nin zirvesine vardığınızda ayaklarınızın altında serilmiş devasa bir tuval görürsünüz. Gündüz ışığında bakıldığında, peribacaları beyaz bir şiire dönüşür, gün batımına doğru ise turuncu ve pembe fırça darbeleriyle yapılan bir empresyonist tablo gibidir karşınızdaki.

• Manzara, neredeyse 360 dereceye varan bir panoramik perspektife sahiptir.
• Yaz aylarında günübirlik ziyaretçiler arasında popüler (2024’de yapılan bir ankete göre %65’i gün batımını Uçhisar’dan izlemeyi tercih ediyor).
• Size tavsiyem: Yanınıza dürbün alın, belki uzaklardaki bir dağın silüetinde kaybolmak istersiniz.

Orada, kalenin zirvesinde durduğumda, yanımdaki arkadaşım “Şuna bak, sanki bulutlar aşağıda yürüyor” diye fısıldamıştı. Gökyüzü, yeryüzüne bir gizemli halı gibi serilirken, tarihin ve doğanın ahenk içinde dans edişini uzun uzun izlemiştik. Bu manzarayı defterime bir şiir olarak kaydetmiştim, çünkü bazen gördüklerimizi anlatmak yetmez, onlara kendi içimizin müziğini katmamız gerekir.

Doğa ve Manzara Keyfi

Bazen sessiz bir vadinin ortasında, ufuk çizgisinin keyfine varırken, içimizdeki yankılara kulak kesiliriz. Bu coğrafyada her köşe, her kıvrım, ruhumuzda yeni bir sayfa açar. İstatistiklere göz atıldığında, 2019 yılında doğa odaklı aktivitelere katılan ziyaretçilerin %45’inin, Kapadokya’nın sakin dokusunda tazelendiği ve huzur depoladığı belirtilir. Çizdiğim küçük bir eskizde Kızıl Vadi’nin turuncumsu tonlarını, Paşabağı Vadisi’nin dingin patikalarını, Avanos’un çömlek tezgâhlarındaki gizemli elleri, hepsi bir arada bazen sanki eski bir masalın sayfalarından fırlamış gibi yan yana dururken hayal etmek mümkündür.

Kızıl Vadi’de Gün Batımı İzleme

Bir ressam, önünde koca bir tuval, elinde narin bir fırçayla sanki her akşam gökyüzünü baştan yaratıyor. Kızıl Vadi’de gün batımını izlemek tam da böyle bir deneyim. Sessizliğin ortasında, kızıl rengin tonları her an değişirken sanki doğa, “Bekle, şimdi biraz daha koyulaştırayım” der gibi ufku boyar. Burada zaman neredeyse durur, bir bardak demli çay, bir arkadaşın omzuna yumuşak bir dokunuş ya da bir fotoğraf makinesinin objektifi kadar nettir hisleriniz.

Daha önce defterime şu cümleyi düşmüştüm: “Güneş burada sanki uğurlanmak için özel bir tını arıyor, kızılın ezgisinde küçülüp gidiyor.” Tekrar tekrar hatırlarım bu manzarayı, çünkü insan hafızası böylesine renkli bir deneyimi kolay kolay unutmaz.

Paşabağı Vadisi’nde Yürüyüş

Yürüyüşe başladığınızda kulaklarınıza sükûnet fısıldanır, her adımda taşların eşsiz formu, sanki geçmişin egzotik bir anlatıcısıymış gibi önce kulağınıza sonra zihninize seslenir. Paşabağı Vadisi, peribacalarının teatral bir gösteri sunduğu, patikaların yere serilmiş bir şiir gibi uzandığı bir manzara sahnesidir. Burada her adım, zamanı bir nebze geriye sarar. Rakamsal olarak konuşmak gerekirse, 2017 yılında yürüyüş rotalarını kullananların %40’ı, Paşabağı’nın “sakin ve dingin” atmosferinden özellikle bahsetmişti.

• Yürüyüş Süresi: 1-2 saat arası
• Yanınıza Alın: Rahat ayakkabılar, su şişesi, hafif atıştırmalıklar
• Kişisel Not: “Adımlarım, kalbimdeki ritmi yeniden düzenliyor” diye yazmıştım defterime.

Burada yakaladığım her detay, bir romancının cümleleri arasında saklanan gizli bir motif gibi. Belki bir kayalığın gölgesinde ömrünüzde ilk defa bir kuşun o özel ötüşünü dinleyeceksiniz ya da taşların arasından sızan incecik bir çiçeğin varlığına, bu kadar basit bir mucizeye ilk kez böylesine hayran kalacaksınız.

Avanos’ta Çömlek Yapımı Deneyimi

Avanos’un nehir kıyısında dolaşırken, sanki kilin, suyun ve insan ellerinin eski bir dostluğu varmış gibi hissedilir. Çömlek atölyelerinde ustalar, dönen tezgâhlarda toprağı sanat eserine dönüştürürken, siz de belki birkaç dakikalığına ellerinizi bu kadim oyuna dahil edersiniz.

Kimi zaman bir usta, “Bu toprak asırlardır konuşur, sadece onu dinleyecek kulağa ihtiyaç duyar” diye fısıldar. O anda toprağın ürkek nabzını ellerinizde hissedersiniz. Ben defterimin bir sayfasına kilden çıkan o ham kokuyu tarif etmeye çalışmıştım: “Toprağın sesi parmak uçlarımda bir şarkıya dönüyor.”

Tüm bunlar bir araya geldiğinde, Kapadokya’nın doğa ve manzara keyfi, insana sadece göz zevki ve dinlenme sunmaz, aynı zamanda ruhunuzu toprağın kalbiyle, gökyüzünün rengârenk fırça darbeleriyle ve kadim bir sanatın kavisli elleriyle buluşturur. Buradan ayrılırken, çok daha dolu, çok daha dönüştürülmüş hissedersiniz.